Dziś Środa Popielcowa. Rozpoczyna Wielki Post

Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele Wielki Post, 40-dniowy okres przygotowania do Świąt Wielkanocnych, czyli Zmartwychwstania Pańskiego. Tego dnia podczas liturgii, kapłan posypuje głowy wiernych popiołem. Nawróceniu serca do Boga pomagają tradycyjne praktyki, takie jak post, modlitwa i jałmużna, ale też nowe: wyciszenie poprzez ograniczenie Internetu czy oglądania telewizji. Wielu podejmuje okresową abstynencję w myśl hasła: „w Wielkim Poście nie pij i nie podawaj alkoholu”.

Wielki Post rozpoczyna się Popielcem i trwa do Mszy Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek, w tym roku przypadający 6 kwietnia. Podczas liturgii Środy Popielcowej, wiernym posypuje się głowy popiołem, a kapłan wypowiada słowa: „Pamiętaj, że prochem jesteś i w proch się obrócisz” albo: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Popiół pochodzi ze spalonych palm, poświęconych w poprzednim roku podczas Niedzieli Palmowej.

W Środę Popielcową obowiązuje post ścisły, tzn. poza wstrzemięźliwością od pokarmów mięsnych, także post ilościowy, czyli zalecane są trzy posiłki dziennie – dwa lekkie i jeden do syta. Wstrzemięźliwość od mięsa dotyczy osób, które ukończyły 14. rok życia, a post ścisły osoby pełnoletnie do 60. roku życia. Tego dnia Kościół nie udziela dyspensy, jeśli chodzi o powstrzymywanie się od pokarmów mięsnych. W Środę Popielcową nie ma obowiązku uczestnictwa w Eucharystii, choć Kościół zachęca wiernych do rozpoczęcia tego okresu liturgicznego Mszą świętą.

Liczba 40 dni nawiązuje do wydarzeń opisanych w Starym i Nowym Testamencie: przez 40 dni trwał deszcz i potop opisany w Księdze Rodzaju, przez 40 dni Mojżesz przebywał na Synaju (Księga Wyjścia), gdzie otrzymał 10 przykazań Bożych, przez 40 lat Naród Wybrany błąkał się po pustyni, 40 dni i nocy zmierzał Eliasz na górę Horeb, by spotkać się z Bogiem rozpoznanym w lekkim powiewie wiatru. A w Nowym Testamencie 40 dni pościł Jezus Chrystus po chrzcie Janowym, a przed rozpoczęciem swojej publicznej działalności.

Okres Wielkiego Postu to także czas medytacji nad męką Chrystusa, czemu służą specjalne wielkopostne nabożeństwa, takie jak Droga Krzyżowa czy Gorzkie Żale.

W tym czasie dominującym kolorem szat liturgicznych jest fiolet, oprócz czwartej niedzieli (Niedziela Laetare), kiedy kapłani ubierają szaty w kolorze różowym, oraz niedzieli Męki Pańskiej (zwanej Palmową), gdy zakładają czerwony ornat. Ołtarze nie są w tym czasie ozdabiane kwiatami.

Liturgia jest wyciszona – podczas Eucharystii nie śpiewa się hymnu „Chwała na wysokości Bogu” (z wyjątkiem przypadających w Wielkim Poście uroczystości św. Józefa – 19 marca, czy Zwiastowania Pańskiego – 25 marca) oraz aklamacji „Alleluja”, którą zastępuje „Chwała Tobie, Królu wieków” albo „Chwała Tobie, Słowo Boże”.

Wyjątkowym dniem, w którym nie obowiązują wymienione zasady, jest Niedziela Laetare (łac. „Wesel się”), przypadająca w IV Niedzielę Wielkiego Postu.

Wielki Post jest także okresem przygotowania katechumenów do chrztu. Każda niedziela wprowadza w kolejne tajemnice wiary, a na Wielkanoc podczas Wigilii Paschalnej udzielany jest chrzest.

Post, modlitwa i jałmużna

Kościół w tym okresie przypomina trzy drogi przybliżenia się do Boga i nawrócenia: post, modlitwę i jałmużnę. Praktykowane wyrzeczenia mają umocnić wiernych do walki z wadami i ze złym duchem, pomóc w nawróceniu serca do Boga i oczyszczeniu z grzechów (charakter pokutny). Służą umocnieniu sfery duchowej poprzez ćwiczenie panowania nad sferą cielesną. Kiedyś w okresie Postu unikano w ogóle mięsa, dziś wierni podejmują raczej inne wyrzeczenia, popularne jest ograniczenie słodyczy, ale także podjęcie próby wewnętrznego wyciszenia przez ograniczenie Internetu czy oglądania telewizji. Od wielu lat w Kościele kapłani zachęcają wiernych do okresowej abstynencji.

W ostatnich dziesięciu latach w Polsce pojawiła się tradycja nawiedzania tzw. kościołów stacyjnych. Jest to nowy zwyczaj zapoczątkowany w Rzymie, w latach 70. ubiegłego wieku, który się cieszy się coraz większym zainteresowaniem wiernych w całym Kościele powszechnym.

Rzymską tradycję zapoczątkowano w Polsce w 2013 r. Świątynie w wielkich miastach zostały wybrane na podstawie analogii do rzymskich pierwowzorów lub w związku z liturgią słowa albo ze względów topograficznych. Poszczególne kościoły tego dnia są otwarte cały dzień, proponując wiernym adorację Najświętszego Sakramentu, wspólny różaniec i Drogę Krzyżową także nabożeństwo Gorzkich Żali oraz całodzienną posługę w konfesjonale.

Msze święte sprawowane są zazwyczaj w godzinach popołudniowych lub wieczornych. W tym roku w Warszawie wprowadzono jednolity czas Mszy stacyjnych: o godz. 20.00 w archidiecezji warszawskiej i 18.00 w diecezji warszawsko-praskiej. Dzień kończy Apel Jasnogórski.

Źródło: ekai