Benedykt XVI – stróż wiary wobec zagrożeń XXI wieku

Papież Benedykt XVI był jednym z najwybitniejszych teologów w historii Kościoła katolickiego, a jego myśl i dzieło wpłynęło na rozwój współczesnej kultury, dialog ekumeniczny oraz dialog międzyreligijny: z judaizmem i islamem. Benedykt XVI był także wielkim nauczycielem wiary, którego dorobek inspiruje wielu chrześcijan na całym świecie.

Emerytowany papież Benedykt XVI zmarł w sobotę o godzinie 9:34 w watykańskim klasztorze "Mater ecclesiae". Miał 95 lat. „Po wielkim papieżu Janie Pawle II kardynałowie wybrali mnie – prostego, skromnego pracownika winnicy Pana” - tak mówił o sobie papież Benedykt XVI - 19 kwietnia 2005 roku - kiedy w Rzymie przemawiał do wiernych na Placu Świętego Piotra. Było to pierwsze przemówienie 265. papieża w historii Stolicy Apostolskiej. Tę wiedzę Polacy mogli poznać dzięki Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu. Uczelnia rozpoczęła pracę nad wydaniem w języku polskim wszystkich dzieł papieża Benedykta XVI pod nazwą „Opera Omnia Josepha Ratzingera”. W 1988 roku kard. Joseph Ratzinger otrzymał doktorat honoris causa KUL.

Benedykt XVI z pewnością zostanie zapamiętany jako wielki nauczyciel wiary. Przez ostatnie lata, kiedy był na papieskiej emeryturze i mieszkał w klasztorze Mater ecclesiae, mieliśmy poczucie, że mamy tam wielkiego orędownika, który swoje cierpienie ofiarowuje za sprawy Kościoła. Jestem głęboko przekonany, że wraz z jego przejściem do Domu Ojca zyskujemy ogromnego orędownika w niebie. Papież Benedykt Kościół po prostu kochał – podkreśla ks. prof. Przemysław Kantyka, dziekan Wydziału Teologii KUL, który w swoich badaniach naukowych zajmuje się m.in. teologią poreformacyjną, a także problematyką dialogów ekumenicznych i recepcji ich wyników.

Papież Benedykt XVI zostanie zapamiętany przede wszystkim jako papież „wielki teolog”. Niewielu wybitnym postaciom życia chrześcijańskiego historia nadała ten przydomek, ale tak jak św. Janowi Pawłowi II nadano przydomek „wielki”, tak podejrzewam, że papież Benedykt będzie mógł się szczycić przydomkiem „Teolog” – dodaje ks. prof. P. Kantyka.

Dorobkiem życia Benedykta XVI, który był już ekspertem teologii podczas II Soboru Watykańskiego, była wielka spuścizna teologiczna.

Joseph Ratzinger jako młody, zaledwie trzydziestopięcioletni, doradca kardynała Josepha Fringsa aktywnie brał udział w pracach II Soboru Watykańskiego i nie jest dla nikogo tajemnicą, że to on przygotowywał już wtedy schematy do „Gaudium et spes” – Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym – zwraca uwagę dziekan Wydziału Teologii KUL. Przypominając także, że wyrazem troski Benedykta XVI o Kościół były nie tylko ogromnie ważne dla chrześcijaństwa trzy encykliki: „Deus caritas est” (z łac. Bóg jest miłością), „Spe Salvi” (z łac. Nadzieją zbawieni) oraz „Caritas in veritate” (z łac. Miłość w prawdzie), ale także czwarta encyklika o wierze, którą podpisał już Franciszek. „Papież Franciszek mówił, że była encyklika „pisana na cztery ręce” – zaznacza ks. prof. P. Kantyka.

Dorobek Benedykta XVI jest też znacząco doceniany na KUL, gdzie wydawana jest jego ogromna skarbnica teologii – wszystkie dzieła papieża w serii „Opera Omnia Josepha Ratzingera”. „Dzieje się to już od wielu lat staraniem ks. prof. Krzysztofa Góździa. Ukazało się do tej pory już 13 z 16 zaplanowanych tomów. Każdy, kto zetknie się z tymi tekstami dostrzega, że mimo iż niektóre były pisane wiele dziesiątków lat temu, to uderzają one świeżością spojrzenia. Widać wyraźnie, że Ratzinger przygotowywał w swoich pismach Kościół na gwałtowne procesy sekularyzacyjne – mówi badacz z KUL, polecając w tym kontekście publikację „Opcja Benedykta. Jak przetrwać czas neopogaństwa” Roda Drehera.

„W książce tej autor bardzo dobrze ukazał, jak Benedykt zaprojektował w swojej teologii przetrwanie Kościoła w czasach sekularyzacji – gwałtownej i wręcz ogromnej ofensywy neopogaństwa w dzisiejszym świecie”– dodaje ks. prof. P. Kantyka.

Papież Benedykt XVI nauczał, że Kościół katolicki musi zainwestować w tworzenie wspólnot oddolnych, które w obecnych warunkach wiarę będą pogłębiały. „Czas chrześcijaństwa masowego, którego myśmy jeszcze doświadczali, szczególnie w Polsce, na naszych oczach powoli mija. Nadchodzi zatem czas pogłębienia chrześcijaństwa, dlatego tak bardzo będzie nam potrzebne nieustanne powracanie do teologii papieża Benedykta, bo pozostawił on nam prawdziwą skarbnicę, która będzie nas żywić jeszcze przez wiele lat”– dodaje teolog z KUL.

Ks. prof. Przemysław Kantyka zwrócił uwagę, że Benedykt XVI, który trafnie zdiagnozował obecny kryzys Kościoła, wskazywał na współczesną obojętność wobec religii. O ile wcześniej z Bogiem i religią się wadzono, przyjmując aktywną postawę ateistyczną, tak dziś jest On dla wielu ludzi całkowicie obojętny i skazywany na niepamięć. „Bóg schodzi z pola zainteresowania, po prostu sprawy religijne przestają ludzi interesować i widać to wyraźnie w ubytku młodych ludzi, ich nieobecności, w naszych kościołach. Widać to też w tym, co jest obecnie propagowane w mediach, w przestrzeni internetu, gdzie propozycje adresowane do społeczeństwa są coraz bardziej płytkie intelektualnie. Papież Benedykt już dużo wcześniej o tym wszystkim pisał i to przewidywał, stąd też warto posłuchać go, gdy wskazywał, że rozwiązaniem tego problemu będzie pogłębianie chrześcijaństwa i budowanie go poprzez wspólnoty kościelne u podstaw. Będą one jak światło na świeczniku, będą jak sól ziemi, która spowoduje, że chrześcijaństwo nigdy nie wygaśnie, a Kościół nie upadnie, bo i upaść – zgodnie z obietnicą Jezusa Chrystusa – nie może, gdyż „bramy piekielne go nie przemogą”, choć należy powiedzieć też, że z całą pewnością żyjemy w czasach odchodzenia od wiary” – mówi ks. prof. P. Kantyka.

Pontyfikat i dzieła Benedykta XVI – jak podsumował dziekan Wydziału Teologii KUL – może być źródłem wartościowych refleksji także w osobistym życiu. „Dla mnie osobiście Benedykt XVI pozostanie już na zawsze ogromnym nauczycielem wiary. Ta wiara musi być wiarą rozumną, zgodnie ze znanym od  średniowiecza powiedzeniem „fides quaerens intellectum” (z łac. wiara poszukująca zrozumienia). Papież Benedykt bowiem zawsze przypominał, że pierwszym charyzmatem, który Bóg dał człowiekowi, jest rozum” – tłumaczy ks. prof. P. Kantyka, przypominając przy tym o wartości studiowania teologii na KUL-u, gdzie idea ta jest szczególnie pielęgnowana.

Pp. Benedykt XVI (Joseph Ratzinger) choć już nie pełnił urzędu od 2013 r., był najdłużej żyjącym papieżem – w kwietniu tego roku skończył 95 lat – Leon XIII, który biskupem Rzymu był w drugiej połowie XIX w., żył 93 lata. Ratzinger urodził się 16 kwietnia 1927 r. w Markt am Inn w Bawarii. Studia filozoficzne i teologiczne odbył w Wyższym Instytucie Teologicznym we Fryzyndze oraz na Uniwersytecie Ludwika Maksymiliana w Monachium. Po ich zakończeniu, 29 czerwca 1951 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk abp. Michaela von Faulhabera. Po uzyskaniu habilitacji w 1957 r. rozpoczął pracę jako wykładowca teologii fundamentalnej w Monachium. Następnie pełnił funkcję prof. teologii dogmatycznej we Fryzyndze oraz prof. teologii dogmatycznej na Uniwersytecie w Bonn. Kolejne etapy w jego karierze akademickiej wyznaczyła praca na uniwersytetach w Münster (1963-1965), Tybindze (1966-1968) oraz Ratyzbonie (od 1969 r.). Ks. prof. Joseph Ratzinger uczestniczył w Soborze Watykańskim II, gdzie już wtedy cieszył się opinią wybitnego teologa. 25 listopada 1981 r. pp. Jan Paweł II powołał go na prefekta Kongregacji Nauki Wiary. Pełnił też szereg innych funkcji w kurii rzymskiej, a w 2002 r. został dziekanem Kolegium Kardynalskiego. 19 kwietnia 2005 r. w drugim dniu konklawe i po czterech głosowaniach kard. Joseph Ratzinger został wybrany 265. biskupem Rzymu. Przyjął imię Benedykta XVI i dewizę Cooperatores Veritatis (Współpracownicy prawdy). 11 lutego 2013 r. Benedykt XVI ogłosił, że z dniem 28 lutego rezygnuje z posługi biskupa Rzymu i następcy św. Piotra. Jako papież senior zamieszkał w klasztorze na terenie Watykanu. Zmarł 31 grudnia 2022 roku w wieku 95 lat.

Pogrzeb Benedykta XVI odbędzie się w czwartek na placu św. Piotra. Papież Senior zostanie pochowany w grotach watykańskich, w tym samym grobie, w którym w latach 2005-2011 spoczywał Jan Paweł II, a przed nim Jan XXIII. 

Źródło: Monika Stojowska/ Biuro Prasowe KUL