"Światło na oświecenie pogan" - Święto Ofiarowania Pańskiego

2 lutego Kościół obchodzi Święto Ofiarowania Pańskiego, upamiętniające ofiarowanie Jezusa w Świątyni Jerozolimskiej, które zgodnie z prawem Mojżeszowym miało miejsce w 40. dniu po narodzinach dziecka.

Kościół katolicki obchodzi święto Ofiarowania Pańskiego. W Polsce jednak znane jest przede wszystkim jako Święto Matki Bożej Gromnicznej. Kościół, jak głoszą podania, obchodził to święto już w IV wieku, za papieża Gelazjusza. W tradycji polskiej od wieków nazywane jest świętem Matki Bożej Gromnicznej. Już od IX w. wierni w dniu Maryi Gromnicznej przynoszą do kościoła do pobłogosławienia gromnice.

Dawniej święto to nazywano też Oczyszczeniem Najświętszej Maryi Panny, co także miało związek z prawem żydowskim. Powiązanie Ofiarowania Pańskiego z postacią Maryi wynika także ze wspomnienia jej oczyszczenia w dniu złożenia Jezusa w świątyni.

W przeszłości w tym dniu akcentowano bardziej wymiar Maryjny. Święto Ofiarowania Pańskiego przypada czterdziestego dnia po Bożym Narodzeniu. Jest to pamiątka ofiarowania Pana Jezusa w świątyni jerozolimskiej i dokonania przez Matkę Bożą obrzędu oczyszczenia - mówi ks. Krzysztof Kwiatkowski, proboszcz parafii katedralnej w Lublinie.

Była to tradycja polegająca na złożeniu ofiary z baranka lub mniejszego zwierzęcia przez matkę dziecka. Mówi o tym dokładnie Księga Kapłańska w rozdziale 12. Czterdzieści dni po narodzinach dziecka (czyli właśnie 2 lutego – licząc od 25 grudnia) Maryja miała złożyć za siebie ofiarę oczyszczenia czyli baranka lub ofiarę ubogich – dwie synogarlice albo dwa młode gołębie (zob. Kpł 12,8).

Tradycja ta zrodziła się w nawiązaniu do biblijnej plagi egipskiej zesłanej przez Boga, gdzie ocaleni zostali tylko pierworodni synowie żydowscy. Wierzono, że fakt ten oznacza ich przynależność do Stwórcy, stąd przynoszono dzieci do świątyni i składano na ręce kapłana. Następnie należało wykupić niemowlę za symboliczną kwotę.

Ofiarowanie Pańskie nazywane jest także świętem Matki Boskiej Gromnicznej. Nawiązuje to do słów starca Symeona, który wziął na ręce małego Jezusa i nazwał go Światłem. Uważa się, że to właśnie Maryja sprowadziła to Światło na ziemię i ochrania nim wiernych. Stąd też zwyczaj stawiania świec gromnicznych w oknach w trakcie burzy, gdy mieszkańcy bali się wybuchu pożaru. Świeca miała chronić przed piorunami, inaczej gromami, skąd wywodzi się jej nazwa.

Liturgia święta koncentruje się wokół Jezusa – „światła na oświecenie pogan”. Tutaj mamy najpierw symbol światła. Chrystus jest światłością dla narodów. To właśnie wyraża Symeon, który widząc Chrystusa określa Go jako „światło na oświecenie pogan”. Pismo Święte w wielu miejscach mówi op Chrystusie jako o świetle. Mówimy zatem, że Chrystus jest światłem, które oświeca drogę człowiekowi. Mamy pewną symbolikę: światło i ciemność. Ciemność to jest grzech, niewiara i rozpacz. A światło to jest życie, pokój, radość, to jest doświadczenie obecności Boga – wyjaśnia ks. K. Kwiatkowski.

Nazwa tych świec wywodzi się od słowa „grom”, gdyż gromnice zapalano w czasie burzy, stawiano w oknie i modlono się, by Maryja oddaliła pioruny i odpędziła wszelkie zło. W Kościele dokonuje się poświecenia gromnic przyniesionych przez wiernych. Liturgię tego święta rozpoczyna obrzęd błogosławienia świec i procesji na uroczyste sprawowanie Eucharystii. Kapłan wypowiada słowa modlitwy, w której prosi, aby “wszyscy, którzy zgromadzili się w tej świątyni z płonącymi świecami, mogli kiedyś oglądać blask chwały Chrystusa”.

Symbolika świecy gromnicznej w dniu Ofiarowania Pańskiego jest bardzo wymowna - mówi nam o ofierze. Świeca daje światło spalając się. I to jest ten gest ofiarny jeśli mówimy o tym święcie jako o Święcie Ofiarowania Pańskiego. Widzimy ten gest ofiarny ze strony Maryi oraz rodziców Pana Jezusa. A z drugiej strony później zobaczymy ofiarę Jezusa Chrystusa dla nas i naszego zbawienia. Chrystus daje siebie, poświęca swoje życie właśnie z miłości dla człowieka. Zatem w ten sposób widzimy wymiar ofiarny gromnicy – dodaje ks. K. Kwiatkowski.

Matkę Bożą Gromniczną uważano za opiekunkę chroniącą od napaści wilków. Ludowe obrazy często przedstawiają Maryję z Dzieciątkiem na ręku, gromnicą w dłoni i wilkami w zimowym pejzażu. 

Ze świętem Matki Bożej Gromnicznej kończy się w Polsce okres śpiewania kolęd, trzymania żłóbków i choinek – kończy się tradycyjny (a nie liturgiczny – ten skończył się świętem Chrztu Pańskiego) okres Bożego Narodzenia.

2 lutego przypada w Kościele katolickim także Dzień Życia Konsekrowanego, który ustanowił w 1997 roku święty papież Jan Paweł II. Dzień Życia Konsekrowanego jest jak zawsze okazją do głębszej refleksji nad darem życia poświęconego Bogu, a zarazem podziękowania osobom życia konsekrowanego za ich oddanie Bogu i braciom w codziennej posłudze według swoich charyzmatów.