Uroczystość Wszystkich Świętych – jak Katolicy i Prawosławni modlą się za zmarłych

Ustanowiona przed wiekami uroczystość Wszystkich Świętych w Kościele katolickim jest obchodzona 1 listopada. W tym dniu Kościół wspomina szczególnie tych świętych, którzy w ciągu roku liturgicznego nie mają swojego wspomnienia liturgicznego innego konkretnego dnia w ciągu roku kalendarzowego.

Kościół w tym dniu oddaje cześć tym wszystkim, którzy już weszli do Chwały Niebieskiej, a wiernym pielgrzymującym jeszcze na ziemi wskazują drogę, która ma zaprowadzić ich do świętości.

Wielu jest świętych, którzy prowadzili życie zupełnie nieświęte w potocznym tego słowa znaczeniu. Na czele stoi Dobry Łotr, któremu tradycja chrześcijańska nadała imię Dyzmy. On pierwszy łamie kanony świętości. Wielu wielkich świętych było wcześniej wielkimi grzesznikami – i to nie tylko w tym sensie, że za grzeszników się uważali, ale na przykład św. Paweł – prześladował Kościół, św. Augustyn - wiódł życie frywolne, wręcz rozpustne; już w wieku 18 lat miał nieślubnego syna; św. Ignacy Loyola – był krewkim oficerem hiszpańskim i miał za sobą niejeden pojedynek i rozbój za który groziło mu więzienie – każdego z nich Pan Bóg doprowadził do poznania siebie – mówi ks. dr Adam Jaszcz, rzecznik prasowy Archidiecezji lubelskiej.

W dniu Uroczystości Wszystkich Świętych, a także następnego dnia (Dzień Zaduszny, 2 listopada) Polacy odwiedzają cmentarze, aby ozdobić groby swoich bliskich kwiatami i zapalić znicze. (Dzień Zaduszny, zwany też Zaduszkami, dla katolików łacińskich i wielu innych chrześcijan, to dzień modlitw za wszystkich wiernych zmarłych.)

Dzień ten był dniem wolnym od pracy, również w czasach PRL-u, ale kładziono nacisk na świecki charakter i nazywano je Świętem Zmarłych, Dniem Zmarłych lub Dniem Zmarłych i Poległych.

W Kościele prawosławnym nie ma tradycji modlitwy za zmarłych w dniu 1 listopada, ale ze względu na wiernych (szczególnie mieszane rodziny), którzy np. w Polsce w tym dniu idą również odwiedzić groby swoich bliskich, gdzieniegdzie na cmentarzach wznoszone są modlitwy w intencji zmarłych.

Modlitwy za zmarłych odbywają się w 3, 9 i 40 dniu po pochówku oraz pierwszą rocznicę od pochówka. Okresem szczególnych modlitw za zmarłych jest czas od Zmartwychwstania do Pięćdziesiątnicy.

Występują dwie soboty szczególnych modlitw za zmarłych nazywane Powszechnymi Sobotami Dusz („Sobotami Rodzicielskimi”). Pierwsza to tzw. sobota mięsopustna przypadająca przed Wielkim Postem, druga to sobota przed świętem Pięćdziesiątnicy.

Szczególne dni, gdy wierni odwiedzają groby zmarłych to: sobota poprzedzająca dzień św. Dymitra z Tesaloniki (Dymitriewskaja Roditielskaja Subbota), Niedziela Przewodnia oraz święto Radonicy wypadające w dziesiąty dzień po Passze.

Druga, trzecia i czwarta sobota Wielkiego Postu uznawane są jako dni modlitwy za zmarłych, ale nie są równoznaczne powszechnym sobotom wspominania zmarłych.