Na Pradze-Południe - odnaleziono tablicę Tchorka

Odkrycia dokonali badacze ze Stowarzyszenia Historyczno-Badawczego Triglav. To na terenie jednej z opuszczonych nieruchomości. Tablica upamiętnia egzekucję 50 Polaków, która miała miejsce 17 listopada 1943 roku.

Jeden z członków stowarzyszenia zauważył kawałek tablicy Tchorka na opuszczonej posesji na Pradze-Południe. Wtedy pojawiły się domysły, że może pochodzi z Ochoty – spod Dworca Zachodniego albo z Pragi, gdzie na ulicy Białołęckiej też było miejsce egzekucji. Stowarzyszenie zgłosiło to do mazowieckiego konserwatora zabytków i czeka na odpowiedź. Sprawdziło też dostępne inwentarze tych tablic i nigdzie ona nie występuje w tej lokalizacji, w której została odnaleziona. Pytanie, czy jest to jej pierwotne umiejscowienie i rzeczywiście jest to miejsce egzekucji z ulicy Białołęckiej, czy później przez rozbudowę infrastruktury została tam przeniesiona.

Badacze zaznaczają, że upamiętnienie pasuje do dwóch miejsc egzekucji, które były dokonane w latach 1943-1944 w okresie rządów Franza Kutschery. Pierwsza z nich miała miejsce 17 listopada 1943 przy Kopińskiej koło nasypu kolejowego przy Dworcu Zachodnim - rozstrzelano w tym miejscu kilkudziesięciu więźniów Pawiaka. Tablica została przypadkowo zniszczona podczas przebudowy torów. Obecnie ofiary egzekucji upamiętnia wolno stojąca tablica nowego typu, ustawiona przy Alejach Jerozolimskich nieopodal Dworca Zachodniego. Druga egzekucja miała miejsce również 17 listopada 1943 roku, przy Białołęckiej na Pradze. W niemieckim obwieszczeniu podano nazwiska 43 rozstrzelanych. Z informacji przekazanych przez konspiracyjną komórkę z Pawiaka wynikało jednak, że tego dnia wywieziono na śmierć 80 więźniów. Być może część ofiar stracono w ruinach getta.

Tablice powstały w 1949 roku w efekcie konkursu ogłoszonego przez SARP. Stworzone zostały na podstawie projektu Karola Tchorka i upamiętniają w Warszawie miejsca walk i męczeństwa z czasów II wojny światowej. Tablice były stawiane w różnych punktach miasta począwszy od lat 50. XX wieku. Wiele z nich uległo jednak zniszczeniu w trakcie wyburzeń domów oraz modernizacji i rozbudowy miejskiej sieci komunikacyjnej. W 2013 roku w granicach administracyjnych Warszawy znajdowało się ponad 160 tablic Tchorka.

Tablice wykonane są z szarego piaskowca. Występują w formie tablic-płaskorzeźb, zazwyczaj wmurowanych w ściany budynków, lub w postaci wolno stojących monolitów. Część tablic naściennych została wmurowana we fragmenty zachowanych murów z czasów wojny i okupacji. Centralnym motywem tablic wykonanych według oryginalnego projektu Tchorka jest symbol krzyża maltańskiego. Tarczę w środku krzyża zdobi napis: "Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny". W kilkunastu wypadkach napis na tarczy występuje także w nieco innych wariantach. Pod symbolem krzyża maltańskiego wyryty jest krótki napis zawierający podstawowe informacje na temat upamiętnianego wydarzenia.