Małopolska: XVII-wieczny obraz odkryty pod przemalowaniem

Dzieło odkryli konserwatorzy pod dokonanymi ponad 200 lat później przemalowaniami na obrazie ze sceną Zwiastowania NMP, który znajduje się na ołtarzu restaurowanego drewnianego kościoła św. Andrzeja Apostoła w Osieku – podała diecezja bielsko-żywiecka.

Po tym, jak specjaliści odkryli pierwotną strukturę rokokowego retabulum naśladującą cesarski porfir, tym razem odsłonięto obraz z rozbudowaną sceną Zwiastowania NMP o bardzo ciekawej ikonografii. Zdaniem dr. Szymona Tracza, dyrektora Muzeum Diecezjalnego w Bielsku-Białej i bielsko-żywieckiego konserwatora architektury i sztuki sakralnej, zabytkowa świątynia osiecka nadal zaskakuje.

„Po usunięciu XIX-wiecznych przemalówek ukazało się malowane wytrawne dzieło, które powstało w początkach XVII wieku w kręgu bardzo cenionego włoskiego artysty Tomasza Dolabelli, sprowadzonego do Krakowa przez króla Zygmunta III Wazę. W centrum dzieła przedstawiono klęczącą na klęczniku Maryję, przed którą na obłokach otoczonych uskrzydlonymi główkami aniołków klęczy archanioł Gabriel prezentujący Marii list z łacińskim pozdrowieniem stanowiącym początek modlitwy Zdrowaś Maryjo. Do listu przywiązana jest woskowa pieczęć z trójkątem symbolizującym Boga Ojca i Jego imieniem napisanym po hebrajsku wewnątrz oraz greckimi literami A i Ω” – wyjaśnił historyk sztuki. Na otoku pieczęci widoczne jest łacińskie imię Boga „Jestem który Jestem”. Powyżej sceny Zwiastowania anonimowy artysta przedstawił otwarte niebiosa, z których w półpostaci wyłania się Bóg Ojciec oraz Duch Święty ukazany w postaci gołębicy. Osoby Boskie otaczają rzesze aniołków na obłokach oraz ich złociste kontury tworzących tło. Poniżej Madonny i archanioła widać sześciu starotestamentalnych królów i proroków trzymających tablice z łacińskimi proroctwami odnoszącymi się do przyszłego Mesjasza.

Jak podkreśla ks. Tracz, obraz nosi piętno wytrawnej ręki artysty. „Artysta znał nie tylko warsztat malarski Tomasza Dolabelli, ale był także dobrze obeznany z XVI-wiecznym malarstwem południowoniemieckim. Liczne dzieła z tego kręgu zdobiły krakowskie kościoły. Bardzo przemyślana kompozycja oraz zawarte w nim bogate treści ideowe świadczą, że artysta działał na rzecz bardzo dobrze wykształconego zleceniodawcy. Rozmiar obrazu świadczy, że od samego początku był on przeznaczony do ołtarza, a w rokokowej nastawie w Osieku znalazł się wtórnie” – stwierdził ks. Tracz i poinformował, że po prześwietleniu rentgenowskim okazało się, że pod obecną warstwą z pocz. XVII wieku znajduje się wcześniejsze „Zwiastowanie” o wyraźnych cechach renesansowych. Być może pierwotna warstwa obrazu powstała ok. poł. XVI wieku.

Drewniany kościół św. Andrzeja Apostoła w Osieku, który nie jest teraz użytkowany, został wzniesiony pod koniec pierwszej połowy XVI w. Jego fundatorem był Seweryn Boner, bankier króla Zygmunta Starego i Bony Sforzy. Świątynia jest częścią projektu „Beskidzkie Muzeum Sakralnej Architektury Drewnianej Diecezji Bielsko-Żywieckiej – udostępnienie dziedzictwa kulturowego Podbeskidzia poprzez nadanie nowych funkcji kulturalnych drewnianym obiektom zabytkowym”. Obejmuje ono sześć kościołów: w Polance Wielkiej, Grojcu, Gilowicach, Łodygowicach, Nidku i Osieku, a także budynek, w którym znajdowała się kiedyś szkoła parafialna w Starej Wsi. Prace są konieczne, by te obiekty przetrwały. Diecezja pozyskała z UE na ten cel blisko 16,81 mln zł. Około 3 mln pokryje sama.

Źródło:ekai