Polski Ład: Finanse samorządów są zabezpieczone

Polski Ład ma zapewnić stabilne finanse samorządów. Po trzech kwartałach 2021 r. samorządy zanotowały ponad 30,1 mld zł nadwyżki operacyjnej. To historycznie najwyższa wykonana kwota na tym etapie realizacji budżetów samorządowych.

W 2022 r. łączne dochody wszystkich Jednostek Samorządu Terytorialnego (JST) z tytułu PIT i CIT – uwzględniając dodatkowe 8 mld zł przekazane samorządom w grudniu 2021 r. – będą wyższe o 10,3 proc. od dochodów prognozowanych przez same JST (jednostki samorządu terytorialnego) przed ogłoszeniem Polskiego Ładu. Jaka jest sytuacja finansowa samorządów i jak wyglądają perspektywy w czasach Polskiego Ładu?

Rozwiązania stabilizujące i wzmacniające finanse JST dostosują system finansów samorządu terytorialnego do wyzwań związanych z wdrożeniem Polskiego Ładu, zwłaszcza w obszarze zmian podatkowych. A Dzięki nowym rozwiązaniom samorządy będą miały zapewnione środki na inwestycje. Finanse samorządów znajdują się w dobrej kondycji. Po III kw. 2021 r. osiągnęły nadwyżkę budżetową na poziomie 23,4 mld zł, przy planowanym deficycie na ponad 31 mld zł. Nadwyżka operacyjna wyniosła ponad 30,1 mld zł. To historycznie najwyższa wykonana kwota na tym etapie realizacji budżetów samorządowych, która świadczy pozytywnie o możliwościach rozwojowych JST.

Wyniki finansowe osiągnięte przez JST wskazują, że budżety samorządowe zamkną się na koniec 2021 r. nadwyżką na wysokim poziomie. Uzyskane nadwyżki finansowe z 2021 r. będą pozostawać od 2022 r. do swobodnej dyspozycji jednostek samorządu terytorialnego, co zapewni im bezpieczeństwo  finansowe. Dzięki rozwiązaniom Polskiego Ładu żaden samorząd nie będzie miał dochodów mniejszych, niż sam prognozował. Nowe regulacje zapewniają dostosowanie systemu finansów samorządu terytorialnego do wyzwań związanych ze zmianami w systemie podatkowym – mówi Michał Deruś, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Lublinie.

Przekazywanie samorządom dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT i CIT w równych miesięcznych ratach, w kwotach zgodnych z prognozą określoną przed rozpoczęciem roku budżetowego to gwarancja dochodów. Ułatwi planowanie oraz realizowanie budżetów przez JST. Przyczyni się również do większego zrównoważenia dochodów i bardziej równomiernego przekazywania środków finansowych.

Jeśli dochody z PIT i CIT w danym roku spadną poniżej ustalonego, referencyjnego poziomu,  to samorządy otrzymają dodatkowo zwiększoną subwencję rozwojową, która zapewnia bardziej równomierny rozkład dochodów samorządowych. Za bazową kwotę referencyjną w 2022 r. przyjmuje się kwotę dochodów z tytułu udziału w PIT i CIT planowaną przez JST w wieloletnich prognozach finansowych na rok 2022 (według stanu na dzień 5 maja 2021 r.),  czyli planowane dochody na poziomie sprzed Polskiego Ładu – dodaje Michał Deruś.

Wprowadzone rozwiązania zapewniają ochronę mniej zamożnych jednostek przed spadkiem subwencji wyrównawczej spowodowanej wprowadzaniem zmian prawnych pomniejszających dochody JST z PIT lub CIT – dzięki tzw. kwocie stabilizującej. System wyrównawczy dla samorządów został oparty na bieżących wpływach z PIT i CIT. Dotychczas kwotę subwencji wyrównawczej obliczano z uwzględnieniem danych o dochodach JST sprzed 2 lat.

Od tego roku przy obliczaniu wskaźnika zamożności są uwzględniane dochody z tytułu udziału w PIT i CIT, które samorządy otrzymają w roku budżetowym. Efektem takiego rozwiązania będzie lepsze dopasowanie systemu do aktualnej, bieżącej sytuacji finansowej jednostki – wyjaśnia M. Deruś.

Nowe rozwiązania wzmacniają potencjał inwestycyjny JST. Dochody samorządów uzupełniono poprzez nową część subwencji ogólnej dla gmin, powiatów i województw – część rozwojową subwencji ogólnej.

Kolejnym proinwestycyjnym działaniem jest Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, który oferuje bezzwrotne i bardzo wysokie dofinansowanie inwestycji JST. Celem programu jest zwiększenie skali inwestycji publicznych poprzez bezzwrotne dofinansowanie. Wysokość wsparcia to od 80% nawet do 95% wartości zadania (w zależności od obszaru). W wyniku pierwszego naboru w ramach Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, samorządy otrzymają środki w kwocie ponad 23,8 mld zł.