Trzy strumienie pomocy prawnej dla uchodźców

Minęło dokładnie pół roku od początku agresji zbrojnej Rosji na Ukrainę. Od ponad trzech dekad Ukraina była wolnym i niepodległym państwem. W tym roku po raz 31. przypada rocznica ustanowienia Dnia Niepodległości Ukrainy. Miliony obywateli zaatakowanego państwa zostało przesiedlonych na bezpieczniejsze tereny swojego kraju lub wyemigrowało do innych państw.

Od pół roku obywatele Ukrainy znajdują schronienie w Polsce - w dużej mierze we wschodniej części naszego kraju, szczególnie na Lubelszczyźnie. Choć pierwsza panika i chaos związane z przekraczaniem granicy państwowej i legalizacją pobytu wydają się opanowane - pomoc prawna dla uchodźców jest stale potrzebna. Z pomocą w wielu miastach Polski, w tym także w Lublinie, ruszyło Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć z Krakowa.

W samym Lublinie według szacunkowych danych przebywa ok. 30 tys. Ukraińców. W siedzibach Polskiego Czerwonego Krzyża na terenie Lublina uchodźcom bezpłatnej pomocy prawnej udziela Angelika Eberle, prawnik z Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć w Krakowie.

Udzielamy bezpłatnych porad prawnych. Można przyjąć, że te porady dotyczą trzech dziedzin życia. Pierwsza to kategoria środków socjalnych, środków utrzymania, mieszkania i pracy. Druga to porady w zakresie prawa cywilnego i prawa rodzinnego, np. ustanowienia opieki tymczasowej ub ubezwłasnowolnienia. Trzecia dziedzina dotyczy osób, które potrzebują pomocy medycznej lub farmakologicznej - mówi Angelika Eberle, prawnik z Centrum Pomocy Prawnej.

Bezpłatne porady prawne dla uchodźców w ramach tego projektu są udzielane od niespełna miesiąca, a chętnych nie brakuje. Na przestrzeni trzech tygodni z prośbą o pomoc zwróciło się około 100 obywateli Ukrainy. Głównie są to młode kobiety, samotne matki z dziećmi, ale także kobiety w starszym wieku, sporadycznie zdarzają się także mężczyźni.

Z tego co zaobserwowałam to te osoby przychodzą z naprawdę różnymi sprawami. To nie są konkretnie tylko problemy natury prawnej, ale też takie bardzo życiowe kwestie, z którymi się spotykają. My chcemy im pomóc jak najskuteczniej i najlepiej jak umiemy. Bardzo często są poruszane kwestie legalizacji pobytu i nadania numeru PESEL. Jednak z tego co można zauważyć to pierwsza fala, która przyjechała do Polski jest już sformalizowana, tzn. ci cudzoziemcy mają już uregulowany status, nadane numery PESEL. Obserwuję teraz drugą falę osób wjeżdżających do Polski. I są to głównie matki z dziećmi lub samotne matki z dziećmi i te kwestie są na nowo poruszane, czyli nadanie numeru PESEL, pozyskanie różnego rodzaju świadczeń socjalnych. Uważam, że ta pomoc, a szczególnie pomoc w kwestiach medycznych powinna być udzielana stale ponieważ jest to pomoc, która nie może być pomocą doraźną. Zazwyczaj te zaburzenia, choroby czy schorzenia nie trwają od dziś albo są ściśle związane z wybuchem konfliktu w Ukrainie – dodaje A. Eberle.

Najwięcej trudności stoi przed uchodźcami z Ukrainy, którzy mają orzeczoną niepełnosprawność. W Polsce - muszą ponownie stanąć przed specjalną komisją ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności.

Należy zaznaczyć, że ukraińskie orzeczenia o niepełnosprawności, nawet z tłumaczeniem przysięgłym – nie są honorowane w Polsce. Z tego wynika, że obywatele Ukrainy, którzy chcą otrzymać jakiekolwiek środki na leki czy wyroby medyczne – muszą uzyskać polskie orzeczenie o niepełnosprawności. Aby uzyskać takie orzeczenie w Polsce należy złożyć wniosek do Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności ( w Lublinie przy ul. Magnoliowej 2). Ponadto do wniosku należy dołączyć załącznik, oczywiście o ile cudzoziemiec je posiada, to m.in.: kserokopia nadania numeru PESEL, obowiązkiem jest także przekroczenie granicy po wybuchu konfliktu – zatem po 24. lutego. Ponadto należy posiadać paszport z pieczątką wjazdową, ewentualnie zaświadczenie ze Straży Granicznej. Istnieje jeszcze możliwość wypełnienia na miejscu oświadczenia na specjalnym druku. Ostatni załącznik to formularz, który wypełniamy na miejscu w siedzibie Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności. W przypadku jeśli ktoś nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających tożsamość należy się zwrócić do konsulatu Ukrainy w Polsce. Każdy cudzoziemiec może także do wniosku dołączyć dokumentację medyczną, o ile taką posiada - wyjaśnia A. Eberle.

Po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności należy udać się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie celem uzyskania tzw. pozarentowych świadczeń. Są to takie świadczenia, jak m.in.: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne dla matki jako opiekunki dziecka niepełnoletniego. Ponadto obywatelom Ukrainy posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności przysługują tzw. świadczenia rentowe,które mogą pobrać w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Porady prawne są udzielane w języku ukraińskim, jak również w języku rosyjskim. Wielu cudzoziemców jest dwujęzycznych – w Ukrainie język rosyjski był kiedyś drugim językiem urzędowym, stąd część obywateli tego kraju porozumiewa się w tym języku. Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć udziela bezpłatnych porad prawnych m. in. w Lublinie, Wrocławiu, Warszawie i Krakowie.

Osoba, która chce skorzystać z naszej pomocy musi się pojawić u nas osobiście, nie udzielamy porad mailowo lub telefonicznie. Ważne, aby ten człowiek miał ze sobą także paszport, a jeśli nie ma takiego dokumentu – bo jak wiemy ci ludzie uciekali szybko, niekoniecznie mieli możliwości zabrać z domu dokumenty. Wówczas wystarczy zaświadczenie ze Straży Granicznej lub taka osoba może podpisać oświadczenie jak się nazywa, a następnie starać się o taki dokument w konsulacie – mówi A. Eberle.

Porady udzielane są od poniedziałku do piątku w godz. 9:00 do 16:00. do końca grudnia. W poniedziałki, czwartki i piątki – w biurze PCK przy ul. Puchacza 6 w Lublinie, zaś we wtorki i środy – w biurze PCK przy ul. Bursaki 17.

Bezpłatne porady prawne są finansowane ze środków UNHCR (Biuro Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców (Office of the United Nations High Commissioner for Refugees, UNHCR) zostało powołane 14 grudnia 1950 r. w wyniku rezolucji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych), którego beneficjentem jest Centrum Porad Prawnych im. Haliny Nieć w Krakowie.

Numer infolinii ogólnej centrum - 725 449 374.

Numer infolinii dla dzieci (opieka tymczasowa itp.) - 725 449 356.