#KobietyMajdanka 80. Rocznica deportacji pierwszych więźniarek do KL Lublin

W tym roku przypada rocznica utworzenia obozu kobiecego na Majdanku. Miało to miejsce w październiku 1942 roku, kiedy do obozu zostały skierowane pierwsze więźniarki – mieszkanki Lublina. W związku z tym najbliższy rok będzie dedykowany kobietom przebywającym na Majdanku. Rok ten zainauguruje wernisaż wystawy „Stefania Perzanowska. Pani doktor z Majdanka”.

W 80. rocznicę utworzenia w strukturach KL Lublin obozu koncentracyjnego dla kobiet, oraz deportacji pierwszych więźniarek pracownicy Muzeum zachęcają do wspólnego spojrzenia na historię Majdanka z nieco innej, kobiecej perspektywy. Poprzez biogramy, relacje, tematyczne spacery, nową wystawę czasową, artykuły, źródła i fotografie oraz szereg organizowanych w październiku wydarzeń chcemy mówić o historii tysięcy więźniarek deportowanych do KL Lublin z różnych obszarów okupowanej przez Niemców Europy.

Perzanowska urodziła się w 1896 roku jako jedna z pięciorga dzieci Heleny i Szymona Juraszków. Gdy miała 5 lat jej matka zmarła, a opiekę nad nią przejęła jej siostra – Anna Flach. W 1912 r. Stefania zdała maturę i rozpoczęła studia na Wydziale lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Studia przerwała po wybuchu I Wojny Światowej, aby czynnie uczestniczyć w walkach , była członkinią Polskiej Organizacji Wojskowej, ale tez ochotniczej Legii Kobiet, a jej pseudonim brzmiał „Żywna”. W charakterze lekarza brała udział w walkach za co w 1920 roku przyznano jej stopień podporucznika Ochotniczej Legii Kobiet. W 1919 r. wyszła za mąż, a w 1921 urodziła córkę – Zofię. To do swojej jedynej córki S. Perzanowska w późniejszych latach pisała pełne emocji i miłości grypsy z obozu na Majdanku – opisuje życiorys byłej więźniarki Marta Grudzińska z Państwowego Muzeum na Majdanku.

W 1926 r. Perzanowska wróciła na studia, aby zdobyć dyplom lekarza wszech czasów. W międzyczasie rozwiodła się ze swoim pierwszym mężem, a w roku 1930 r. ponownie wyszła za mąż za Zbigniewa Perzanowskiego, który od razu zaadoptował kilkuletnią Zosię. Perzanowscy powrócili do Radomia, gdzie Zbigniew był dyrektorem Szpitala Wojskowego i ordynatorem Oddziału okulistycznego.

W 1939 roku, kiedy ogłoszono mobilizację ewakuowano ich ze szpitalami na Wschód, gdzie małżeństwo zostało rozdzielone. Perzanowski został wzięty do niewoli, i tak jak większość oficerów – został stracony strzałem w tył głowy w 1940 roku w Starobielsku. Stefania Perzanowska wróciła wówczas z córką do Radomia, gdzie rozpoczęła działalność w AK – organizowała szkolenia medyczne, przenosiła broń i amunicję. W jej domu zorganizowana była skrzynka kontaktowa do wyłącznej dyspozycji Komendy Głównej AK w Warszawie. Za te działania Perzanowska została zaaresztowana w przeddzień Święta Niepodległości. W listopadzie 1942 roku została osadzona w więzieniu w Radomiu, gdzie była wielokrotnie przesłuchiwana – dodaje M. Grudzińska.

Razem z innymi więźniarkami z tego więzienia została deportowana w transporcie zbiorczym z Kielc, Częstochowy, Piotrkowa Trybunalskiego i Radomia do obozu koncentracyjnego na Majdanku 8 stycznia 1943 roku. Był to pierwszy transporty z polskimi więźniarkami politycznymi.

Perzanowska od samego początku pobytu w obozie koncentracyjnym skupiła się na niesieniu opieki medycznej chorym i poszkodowanym więźniarkom. Przekonała okupanta, że jeśli nie zostaną odizolowane chore kobiety na tyfus – chorzy będą nie tylko inni więźniowie, ale także żołnierze. W ostatnim czasie funkcjonowania szpitala na terenie obozu koncentracyjnego – tych baraków szpitalnych było aż 10. Oprócz niej pracowało kilkanaście lekarek, kilkadziesiąt pielęgniarek oraz tzw. personel pomocniczy. Perzanowska miała ogromny autorytet nie tylko wśród więźniarek, ale także wśród załogi obozowej. Załoga nie wiedziała, że Perzanowska w szpitalu ukrywa najsłabsze kobiety, które są wykończone pracą, nie wiedzieli, że ukrywa kobiety, które potrzebowały odpoczynku. Gdy przyszedł moment, ze wszystkim chorym na tyfus groziła śmierć – Perzanowska wraz ze swoimi współpracownikami cała noc fałszowali dokumentację medyczną, aby uchronić życie więźniów – mówi M. Grudzińska.

Wydarzenie już 1 października (w sobotę)– dokładnie 80 lat po osadzeniu w KL Lublin pierwszych więźniarek – lublinianek wysiedlonych z dwóch dzielnic miasta – Wieniawy i Dziesiątej, Polek z miejscowości Goraj oraz Żydówek z getta w Bełżycach i getta na Majdanie Tatarskim w Lublinie.

O godz. 11.00 rozpocznie się bezpłatne zwiedzanie Muzeum z przewodnikiem. Tematem oprowadzania będą losy więzionych na Majdanku kobiet.

Wszystkie osoby powyżej 14 roku życia zainteresowane tym wydarzeniem prosimy o zgłoszenia pod adresem: centrum@majdanek.eu. Liczba miejsc jest ograniczona.

Tego samego dnia o godz. 14.00 w Centrum Obsługi Zwiedzających odbędzie się wernisaż wystawy „Stefania Perzanowska. Pani doktor z Majdanka”.