Ulica Lubelska w Janowcu została zabytkiem

Pod konserwatorską opieką i ochroną znalazła się brukowana droga z otoczaków czyli tzw. kocich łbów. Ulica prowadzi z rynku pod górę zamkową i powstała po pierwszej wojnie światowej. Zabytkiem jest od marca tego roku.

W marcu 2023 roku, do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubelskiego został wpisany fragment zespołu krajobrazowo-architektonicznego Janowca: ulica Lubelska – jezdnia drogi, która jest pokryta historycznym kamiennym brukiem i w górnym fragmencie położona jest już na gruntach wsi Oblasy, podobnie jak i sam renesansowy zamek, górujący nad Janowcem. Zespół krajobrazowo-architektoniczny Janowca został wpisany do rejestru zabytków woj. lubelskiego na podstawie decyzji z 17 maja 1971 r. Konsekwencją wpisania do rejestru zabytków ulicy pokrytej kamiennym brukiem jest ochrona historycznej nawierzchni, w znaczący sposób wpływającej na wartości krajobrazowo-przestrzenne tej ulicy, a zatem i samego Janowca.

Historyczny układ drożny Janowca – miasta, które zostało założone na gruntach byłej wsi Serokomla. Układ ten kształtował się jeszcze w okresie przedlokacyjnym, obejmując swym zasięgiem wieś Serokomlę z kościołem, karczmami i zamkiem, być może wówczas wyłącznie o charakterze obronnym położonym na wzgórzu.

Główny trakt przebiegający przez ówczesną wieś, tzw. trakt radomski, prowadził przez dzisiejszą ulicę Radomską do Rynku, a stamtąd „kierował się” do przewozu woyszyńskiego przez rzekę Wisłę. Nie można wykluczyć, że podstawowy układ komunikacyjny był uzupełniony m.in. objazdem wzgórza zamkowego, który został wytyczony z uwagi na niedogodności przejazdu traktem radomskim u podnóża góry zamkowej. W 1491 r. wieś Serokomla została odstąpiona Piotrowi Firlejowi, następnie w 1497 r. Firlejom została odstąpiona wieś Oblasy. W początku XVI w. Firlejowie posiadali już cały klucz dóbr nadwiślańskich i w 1537 r. wyjednali przywilej lokacyjny dla Serokomli, nadając miastu nazwę Janowiec. Wówczas też istniejąca budowla obronna została przekształcona na rezydencjonalną siedzibę rodu. Układ przestrzenno-komunikacyjny Janowca posiada w całości wartość historyczną, która winna być zachowana bez regulacji duktu ulic. W przypadku ulicy Lubelskiej zachowany jest nie tylko malowniczy przebieg ulicy „wspinającej się” ku górze, ale także kamienny bruk, którym została ona pokryta w okresie po I wojnie światowej.

Ulica Lubelska pokryta jest w pasie jezdni brukiem układanym z otoczaków, tzw. kocich łbów, na niewielkim fragmencie – wtórnie – trylinką. Wpisem do rejestru zabytków nie objęto chodników, wykonanych współcześnie, z płyt betonowych  od strony wzgórza zamkowego i z kostki brukowej po stronie przeciwnej, na odcinku do ostatnich budynków leżących po tej stronie ulicy.

Nawierzchnia brukowa ulicy Lubelskiej powstała po I wojnie światowej, w trakcie odbudowy miasta po wielkich zniszczeniach wojennych z 1915 roku. Był to ówcześnie materiał powszechnie stosowany. Należy podkreślić, że ulice i place są jednym z podstawowych składników układu urbanistycznego. Ulica Lubelska należy do typu tzw. krzywej ulicy, a zatem o niejednostajnym widoku wzdłuż niej, a także o zróżnicowanym poziomie (ulica biegnie po skłonie terenu), co wpływa na urozmaicenie „linii nieba” i akcentowanie konfiguracji formy podłoża ulicy, w tym przypadku historycznego bruku.

źródło: Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków