Dowodził plutonem głuchoniemych walczących w Powstaniu Warszawskim – ppor. Edmund Malinowski

Film opowiada o losach ppor. Edmunda Malinowskiego ps. „Mundek”, dowódcy plutonu głuchoniemych w Powstaniu Warszawskim. Pluton składający się w dużej mierze z osób niepełnosprawnych w Powstaniu był ewenementem na skalę światową. Ekranizacja tych wydarzeń nie tylko przedstawia bohaterskie czyny, ale również ukazuje wyjątkowe wyzwania związane z dowodzeniem plutonem osób niesłyszących.

Głuchoniemi, w czasach walk z okupantem, byli zaangażowani w Powstanie Warszawskie, m.in. pomagali przy odgruzowywaniu i robotach saperskich pełnili służbę sanitarna, zaopatrzeniową i wartowniczą w towarzystwie osób słyszących. Ochotnicy wstępując do konspiracji składali przysięgę w języku migowym. Żołnierze plutonu byli zaangażowani w kolportaż: przewozili ulotki, dokumenty, prasę konspiracyjną i broń. Do niewoli niemieckiej dostało się 9 żołnierzy, a dwóch nieletnich w wieku 16 i 17 lat znalazło się w obozach dla młodzieży. Wszyscy członkowie Plutonu przeżyli Powstanie.

Stworzenie tego rodzaju materiału edukacyjnego przyczynia się do poszerzenia horyzontów wiedzy młodzieży szkolnej. Dzieci i młodzież, mając dostęp do filmu opowiadającego o życiu Malinowskiego, mogą lepiej zrozumieć historię, wartości patriotyczne oraz trudności z jakimi spotykali się ludzie zaangażowani w działalność konspiracyjną podczas II wojny światowej. Film może także inspirować młodych ludzi do refleksji nad własnymi wartościami i postawą wobec wyzwań życiowych. W ten sposób, poprzez powstanie filmu o Edmundzie Malinowskim, społeczeństwo zyskuje cenny materiał edukacyjny, który nie tylko uwypukla bohaterstwo jednostki, ale również stanowi ważny wkład w edukację historyczną i patriotyczną młodego pokolenia – mówi Bartłomiej Grzegorczyk, reżyser i scenarzysta filmu.

Film przedstawia dotychczasową wiedzę na temat życia Edmunda Malinowskiego i działalności Plutonu Głuchoniemych AK podczas II wojny światowej.

Składa się on z dwóch umownych części:

• Biograficznej, obejmującej obszary takie jak dom rodzinny E. Malinowskiego, udział w I wojnie światowej, konflikt z bolszewikami, praca zawodowa w II RP, II wojna światowa, Powstanie Warszawskie oraz okres powojenny.

• Memoratywnej, prezentującej różne formy upamiętnień E. Malinowskiego oraz Plutonu Głuchoniemych AK, w tym odsłonięcie pomnika na terenie Instytutu Głuchoniemych im. ks. Falkowskiego.

Film został zrealizowany w oparciu o przygotowany scenariusz. Przeprowadzono kwerendę tematyczną i archiwalną, a podczas badań zebrano materiały i pamiątki związane z życiem E. Malinowskiego i Plutonu Głuchoniemych AK. Przeprowadzono podróże służbowe związane z gromadzeniem materiałów, rejestracją ujęć filmowych i przeprowadzaniem wywiadów (Warszawa, Kraków, Gdynia, Ciechanki, Kalisz, Lublin, Kiwerce na Ukrainie). W filmie uwzględniono rozmowy z członkami rodziny E. Malinowskiego, historykami oraz społecznością szkoły dla dzieci niedosłyszących w Gdyni, która opiekuje się grobem Edmunda Malinowskiego.

Dodatkowo, w filmie wykorzystano fotografie z ceremonii odsłonięcia tablicy pamiątkowej i rzeźby dedykowanej E. Malinowskiemu w Kiwercach na Ukrainie, miejscu urodzenia bohatera (grudzień 2022), oraz zdjęcia z wernisażu wystawy poświęconej E. Malinowskiemu (październik, Gdynia 2023). W produkcji przedstawiono również pamiątki po E. Malinowskim i jego rodzinie, a także archiwalia związane z II wojną światową. Widzowie mogą również śledzić proces wypalania rzeźby dedykowanej bohaterowi (Ciechanki – wrzesień 2023).

Dla potrzeb filmu, dwóch rysowników stworzyło ilustracje graficzne, w tym szkice i ilustracje komiksowe. Te rysunki, razem z zebranymi archiwaliami, zostały zaprezentowane w postaci animacji komputerowych. Warstwę wizualną uzupełnia aranżacja muzyczna.

Dodatkowo, produkcja ukazuje mało znane fakty dotyczące udziału niesłyszących w obronie Lwowa w trakcie wojen polsko-ukraińskiej (1918-1919) oraz polsko-bolszewickiej (1919-1921). Ta tematyka ściśle wiąże się z działalnością Plutonu Głuchoniemych, którego członkowie byli pierwszymi niesłyszącymi zaangażowanymi wojskowo w obronę ojczyzny. W okresie międzywojennym w Instytucie Głuchoniemych omawiano udział niesłyszących obrońców Lwowa. Dodatkowo, sportowcy niesłyszący z Warszawskiego Klubu Sportowego już w maju 1939 roku zgłosili swoją gotowość do obrony ojczyzny, inspirowani postawą niesłyszących Lwowian. W środowisku niesłyszących okresu przedwojennego, postawa głuchych Lwowian była wręcz kultem. Ci pierwsi obrońcy, którzy w mundurze wojskowym brali czynny udział na rzecz Polski, stali się wzorem dla przyszłych niesłyszących powstańców z Plutonu Głuchoniemych AK.

W najbliższym czasie odbędą się 2 pokazy filmu połączone z dyskusją na temat tez zawartych w filmie. 

Spotkanie w Lublinie (pokaz + dyskusja po filmie)

8 marca godz. 18

Lubelskie Centrum Konferencyjne

ul. Artura Grottgera 2, 20-605 Lublin

Spotkanie w Warszawie  (pokaz + dyskusja po filmie):

13 marca godz. 14:00

Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki

ul. Marszałkowska 21/25, 00-928 Warszawa

Film jest bezpłatnie dostępny online w dwóch wersjach językowych:

- film w polskiej wersji językowej z lektorem PJM 

- film w angielskiej wersji językowej (ang. lektor foniczny, napisy EN + PL)

Bartłomiej Grzegorczyk jest autorem licznych projektów multimedialnych, w tym ponad 60 prac Instytutu Pamięci Narodowej (Biuro Edukacji Narodowej IPN, Biuro Współpracy Międzynarodowej, Archiwum IPN oraz Oddziałów terenowych (Warszawa, Lublin). Są to głównie projekty promujące działalność wydawniczą IPN, animacje i spoty związane z promocją wystaw, spotkań autorskich i konferencji naukowych, realizacją projektów edukacyjnych, jak również etiudy, teledyski, reportaże historyczne, krótkie formy dokumentalne, wideo felietony, wykorzystywane do działań edukacyjnych i promocyjnych IPN w czasie spotkań otwartych, bądź prezentowanych na tradycyjnych nośnikach reklamy np. w tramwajach, metrze, PKP ICC oraz telewizji. Wśród nich należy wyróżnić projekt animacji promującej Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach „Echa Katynia”, filmy edukacyjne takie jak: "Armia Krajowa - armia inna niż wszystkie" czy spoty promujące wystawy o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym: "Wojna światów 1920" w związku z 100. rocznicą Bitwy Warszawskiej 1920 r., "Pakt zbrodniarzy" w ramach 83. rocznicy podpisania Paktu Ribbentrop-Mołotow czy »Ramię krzep – Ojczyźnie służ«. 135 rocznica powstania Sokolstwa Polskiego w Ameryce”. Prace były emitowane m. in na XVII Festiwalu Polonijnym Losy Polaków, na Zamku Królewskim w Warszawie w czasie inauguracji projektu IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” oraz Kongresie Pamięci Narodowej na PGE Narodowy (13–15 kwietnia 2023 r., ). Bartłomiej Grzegorczyk współpracował Zarządem Regionu Środkowowschodniego NSZZ „Solidarność”, Fundacją Ruchu Solidarności Rodzin oraz Stowarzyszeniem Wspólnota Polska Oddział w Lublinie przy realizacji reportaży historycznych i filmów promocyjnych. Dla Fundacji Advocata Nostra zrealizował film dokumentalny pt. "Święci w dziejach narodu Polskiego", przedstawiający sylwetki 6 osób, kanonizowanych przez Kościół katolicki, którzy w istotny sposób zapisali się w dziejach państwa polskiego.

Źródło: Produkcja Filmu/ B. Grzegorczyk